VOORBEELDEN VAN ETHISCHE DILEMMA’S IN FAMILIEONDERNEMINGEN
Familieondernemingen onderscheiden zich op vele wijzen van andere ondernemingen.
In welke andere onderneming zou je, bijvoorbeeld, de volgende uitspraak kunnen horen over de directeur: “Ik kan mij nog herinneren dat zij bij haar vader aan het bureau op schoot zat”?
In familieondernemingen koestert men bijna altijd de historie en trouw aan de onderneming is ook bij de medewerkers vaak diep geworteld.
Maar familieondernemingen kennen ook dilemma’s die we in andere ondernemingen niet of zelden zullen aantreffen. Door de verwevenheid van familie, eigendom en management komen ethische vraagstukken boven als:
- Willen we ieder familielid sociale zekerheid bieden door elk van hen een betrekking aan te bieden in de onderneming?
of:
Stellen we aan familieleden hogere eisen qua inzet en kennis dan aan de andere medewerkers? - Mogen degenen die niet (meer) actief betrokken zijn bij de onderneming aandeelhouder blijven?
of:
Mogen alleen de oprichters blijvend deelnemen? - Blijft het eigendom van de aandelen beperkt tot bloedverwanten?
of:
Mogen ook partners van bloedverwanten deelnemen?
Bij de beantwoording van deze en soortgelijke vragen bestaat er geen “goed” of “fout” antwoord.
Dat betekent dat men in de ene familieonderneming in volle harmonie zou kunnen kiezen voor de eerste en in een andere, met evenveel overtuiging en draagvlak, voor de tweede optie.
Maar hoe komt u tot de, voor uw onderneming, juiste keuze?
BASISVRAGEN BIJ ETHISCHE DILEMMA’S IN FAMILIEONDERNEMINGEN; HOE KOMT U TOT EEN KEUZE?
Hoewel er veel ethische dilemma’s zijn specifiek voor familieondernemingen, hoeft de wijze waarop naar een antwoord wordt gezocht dat niet te zijn:
Door het stellen van de juiste toetsingsvragen, kan een keuzeprobleem in de meeste gevallen op een min of meer objectieve wijze tot een oplossing worden gebracht:
De volgende vragen kunnen daarbij behulpzaam zijn:
1. Wat is de beste oplossing voor het grootste aantal direct betrokkenen op lange en korte termijn?
2. Zou u deze oplossing als standaardoplossing willen invoeren voor alle soortgelijke situaties?
3. Doet deze oplossing recht aan het belang van de ander, zodanig dat u deze oplossing zou accepteren
wanneer u die ander was?
4.Wanneer u het eigendom van het familiebedrijf ziet als rentmeesterschap, kunt u deze beslissing dan beschouwen als goed rentmeesterschap? Of, anders gezegd, acht u zichzelf bij deze keuze een goede rentmeester?
RELATIONELE INTELLIGENTIE EN ETHISCHE DILEMMA’S
Bij het keuzeproces bij ethische dilemma’s speelt relationele intelligentie een belangrijke rol.
In het artikel “Familieonderneming en relationele intelligentie” leest u daar meer over.
In hoeverre beschikken de belanghebbenden over de vereiste communicatieve vaardigheden en wat is het overheersende “paradigma”?
Met andere woorden, zijn de belanghebbenden vol vertrouwen in de toekomst van (de samenwerking in) de onderneming en hebben zij vertrouwen in- en respect voor elkaar?
Of is er achterdocht, spelen onderhuidse gevoelens een rol, is er weinig onderling respect?
In dat laatste geval zullen ethische dilemma’s bijna altijd tot langdurige problemen leiden.
En daar is geen oplossingsmethode tegen op gewassen.
Het is, wanneer vertrouwen in elkaar of in de toekomst van de samenwerking ontbreekt of op een laag peil staat, noodzakelijk eerst daaraan te werken, voordat naar een oplossing voor een specifiek ethisch vraagstuk wordt gezocht.